Dorota Franków

END jest międzynarodowym ruchem małżeństw katolickich, rozwijającym się na wszystkich kontynentach w 56 krajach. Nazwa: Equipes Notre Dame, w skrócie END, jest wspólna dla całego ruchu i nie przewiduje się oficjalnych jej tłumaczeń na inne języki. Ruch powstał we Francji. Początki datuje się na rok 1938. Założycielami są cztery małżeństwa, zatroskane o to, by w życiu i poprzez życie małżeńskie w pełni odpowiedzieć na wymagania chrztu świętego, oraz kapłan ks. Henri Caffarel, który pomagał im w odkrywaniu duchowych bogactw sakramentu małżeństwa. Ich współpraca w okresie tworzenia się ruchu doprowadziła do odkrycia, daleko jeszcze przed Soborem Watykańskim II, że małżeństwo jest drogą do prawdziwej świętości, a miłość małżeńska ma wartość sakramentalną. Odkryli sens "tajemnicy wielkiej?, o której mówi Paweł Apostoł w Liście do Efezjan (5, 32). Dla małżeństw zjednoczonych sakramentem małżeństwa nie ma innej drogi uświęcania się poza ich miłością, pochwyconą i przemienioną przez miłość Bożą. To odkrycie dało początek wypracowywanej stopniowo, podczas miesięcznych spotkań ekip, duchowości małżeńskiej. "Charte des Equipes Notre Dame" [w tłumaczeniu na język polski: Karta END] " podstawowy dokument ruchu z 1947 roku " określa END jako ruch duchowości małżeńskiej.

Powołaniem małżeństw należących do ruchu jest uświęcenie siebie w małżeństwie i rodzinie, dochodzenie małżonków do chrześcijańskiej dojrzałości. Tak o tym mówił papież Paweł VI na spotkaniu z małżeństwami ruchu END z całego świata w Rzymie w 1970 roku: "...Żyjąc łaskami sakramentu małżeństwa, zdążacie drogą niestrudzonej i wspaniałomyślnej miłości do tej świętości, do której wszyscy jesteśmy powołani przez łaskę (Mt 5, 48; 1 Tes 4, 3; Ef 1, 4), nie przez samowolne wymaganie, lecz dzięki miłości Ojca, który chce pełnego rozkwitu i całkowitego szczęścia swoich dzieci" 1). Powołanie to również potwierdził Jan Paweł II w przemówieniu skierowanym do małżeństw odpowiedzialnych w ruchu END na specjalnej audiencji 7 października 1979 roku: "Zachęcam więc członków END, aby zawsze dążyli do tej doskonałości życia chrześcijańskiego w sakramentalnym życiu małżeńskim i poprzez ten sakrament... Jakim źródłem ubogacenia, a jednocześnie stawianych wymagań, jakim źródłem dynamizmu staje się sakrament małżeństwa, przeżywany z dnia na dzień w wierze i na wzór wzajemnego daru Chrystusa i Kościoła. Jaką siłą staje się dla małżonków wzajemne wspomaganie się w prostocie i z pomocą Bożą we wspólnym pogłębianiu wiary, wzajemnej miłości, wzajemnym przebaczaniu, we wspólnym nastawieniu służenia..." 2).

Ruch pragnie pomóc małżonkom we wspólnym ich angażowaniu się (męża i żony jednocześnie) w szukanie woli Bożej, i w trosce o to, by iść drogą wyznaczoną przez Chrystusa. Dlatego proponuje: ukierunkowanie całego życia, konkretne elementy pracy wewnętrznej, oraz życie we wspólnocie, jaką jest ekipa.

Życie każdego małżeństwa ma być wciąż orientowane na miłość, na którą wskazał Chrystus: "Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całym swoim umysłem i całą swoją mocą... Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego" (Mk 12, 30 i 31a). Wierzyć w tę miłość " to sprawa całego życia. Troska o wzrost miłości Boga wyraża się w wysiłku znalezienie miejsca w życiu członków ekip na modlitwę, czytanie słowa Bożego i odpowiadanie na nie, także w wysiłku zdobywania i pogłębiania wiedzy o Bogu i swojej religii, w częstym przyjmowaniu sakramentów świętych i w praktykowaniu ascezy. Miłość bliźniego " to umiejętność słuchania, dialogu, to dzielenie się całym swoim życiem, zwłaszcza życiem duchowym, to troska o chrześcijańskie wychowanie dzieci, pomoc konkretnym małżeństwom znajdującym się w potrzebie, szczera gościnność, oraz świadczenie o miłości Chrystusowej przez służbę w Kościele i w różnych strukturach życia społecznego.

Temu ukierunkowaniu życia, by nie stało się martwą literą, służą konkretne elementy pracy wewnętrznej, które w ruchu nazywa się zobowiązaniami. Mówi się o nich również jako o metodzie formowania duchowości małżeńskiej. Życie tą duchowością i stałe pogłębianie jej u członków ekip jest przedmiotem szczególnej uwagi i troski odpowiedzialnych ruchu. "Charte des END" wskazuje na siedem zobowiązań: codzienna modlitwa osobista, małżeńska, rodzinna (gdy są już dzieci), regularne czytanie słowa Bożego, comiesięczny dialog małżeński (inna nazwa: obowiązek zasiadania), reguła życia, doroczne rekolekcje małżeńskie.

Codzienna modlitwa osobista oraz czytanie Pisma świętego ściśle wiążą się z pracą nad swoim wnętrzem. Ks. Henri Caffarel podkreślił wagę modlitwy osobistej jako odpowiedzi na słowo Boże. Codzienna modlitwa małżeńska i rodzinna zbliża małżonków do siebie oraz do Boga, pomaga we wzajemnym poznaniu się, ale przede wszystkim jest oddawaniem chwały Bogu przez szukanie Jego woli. Z kolei rodzina jako mały Kościół zbiera się na wspólnej modlitwie w duchu jedności, uobecniając przez to Chrystusa pośród siebie. W comiesięcznym dialogu małżeńskim małżonkowie w obecności Bożej starają się odkryć zamysł i wolę Boga wobec ich małżeństwa i rodziny. Ks. Caffarel wiązał to ćwiczenie z tekstem Ewangelii Łukasza (14, 28) i wyznaczył mu trzy cele: rewizję podjętych zadań, zapytanie Pana (rozmowa z Bogiem) oraz odnalezienie ideału. Reguła życia to owoc modlitwy osobistej i wspólnej, lektury Pisma świętego, dialogu małżeńskiego. Można ją inaczej nazwać programowaniem pracy nad sobą. Rekolekcje małżeńskie zamknięte mają wielki wpływ na umacnianie więzi małżeńskiej. Głównym ich celem jest odnowienie związku z Chrystusem i współmałżonkiem.

Doświadczenie członków ekip uczy, że warunkiem dojrzewania i wzrostu małżeństw i rodzin jest wypełnianie wszystkich zobowiązań. Droga połowiczna lub częściowa nie daje zamierzonych skutków. Te metody oparte są z jednej strony na działaniu i mocy łaski sakramentu małżeństwa, a z drugiej na wiedzy psychologicznej.

Małżeństwa pragnące należeć do ruchu organizują się w ekipy. Jedną ekipę tworzy od 4 do 7 małżeństw. Spotykają się one co miesiąc, aby wzajemnie wspierać się w drodze do domu Ojca, aby przyjmować Jego miłość, by tą miłością obdarzać się nawzajem (zob. Dz 4, 32), w końcu by Bożą miłość objawić światu. Małżeństwa dobrze znają słabość swej woli i granice swoich sił, codziennie doświadczają, jak trudno jest żyć po chrześcijańsku w świecie pogańskim, ale również wierzą w siłę pomocy braterskiej. Spotkanie miesięczne rozwija i podtrzymuje przyjaźń między członkami ekipy. Jednocześnie urzeczywistnia wspólnotę Kościoła. Małżeństwa gromadzą się dlatego, że zwołuje je Chrystus Pan. Spotkanie miesięczne jest punktem centralnym w życiu ekipy, jest zgromadzeniem chrześcijan, którym Chrystus obiecał, że będzie pośród nich, gdy zgromadzą się w Jego Imię (por. Mt 18, 19-20). Obecność kapłana podczas tego spotkania przypomina obecność Chrystusa i ją urzeczywistnia. Kapłan kieruje małżeństwa ku pogłębianiu i przeżywaniu tej świadomości, że są oni komórką Ciała Mistycznego, którego Głową jest Chrystus.

Kapłan pełni w ekipie funkcję doradcy duchowego. Małżeństwa zapraszają go, aby był w ich zespole bratem pośród braci, pragną by dzielił się z nimi swą wiedzą teologiczną i swym doświadczeniem duszpasterskim. Przede wszystkim jednak proszą go, aby był obecny wśród nich z całą łaską swego kapłaństwa. Oto jak mówił papież Paweł VI o posłudze kapłanów w ruchu, zwracając się bezpośrednio do nich: "Na podstawie swego długiego i bogatego doświadczenia wiecie, że wasz celibat poświęcony Bogu uzdalnia Was w szczególny sposób do tego, żebyście byli dla rodzin, na ich drodze do świętości, czynnymi świadkami miłości Pana w Kościele. Pomagajcie im dzień po dniu chodzić w światłości (por. 1J 1, 7), właściwie myśleć, tzn. oceniać swoje postępowanie w prawdzie: poprawnie chcieć, tzn. skierować ich wolę, jak to jest u ludzi odpowiedzialnych, do dobrego, i prawidłowo działać, tzn. stopniowo uzgadniać ich życie, wśród różnych jego wydarzeń, z tym ideałem małżeństwa chrześcijańskiego, do którego oni szlachetnie zmierzają..." 3).

Łaska sakramentu małżeństwa uzdalnia małżonków do tego, by byli świadkami Chrystusa. Oczywiście, najpierw małżonkowie dla siebie nawzajem i wobec swoich dzieci. One w rodzinie, poprzez swoich rodziców, przeżywają pierwsze doświadczenie tajemnicy Kościoła. Ale Bóg nie wybrał ich po to, by byli wyłącznie sami dla siebie, ale by Jego posłannictwo urzeczywistniali dzisiaj, w środowisku w którym przyszło im żyć: zawodowym, społecznym, politycznym.

Pedagogia END to codzienne ożywianie łaski sakramentalnej. Ona daje możność prawdziwie chrześcijańskiego pożycia małżeńskiego, chrześcijańskiego wychowania dzieci, chrześcijańskiego stylu życia w świecie. To wszystko zaś staje się świadectwem dla innych.

Ks. Henri Caffarel mówił do małżeństw END, że są szczególnie wezwane do ukazywania światu prawdziwego oblicza Boga, że są do spełniania tej misji szczególnie uzdolnione. Pierwszym sposobem tego świadectwa jest życie coraz doskonalszą miłością, rozwijanie wszystkich jej wartości, aby okazywała się miłością wierną, szczęśliwą i płodną. Nie przez osiągnięcie ostatecznej doskonałości, ale przez przyznawanie się do grzechu i niemocy oraz przez wytrwałe szukanie pomocy u Zbawiciela. Drugim sposobem jest jasne i proste świadectwo słowa o tym, kim Bóg jest dla nich i jakie miejsce zajmuje w ich życiu.

Duchowość małżeńska ma służyć nie tylko członkom ruchu, ale wszystkim małżeństwom chrześcijańskim. Członkowie ekip pragną ją upowszechniać, aby owocowała ona we wszystkich małżeństwach i rodzinach prawdziwą miłością i szczęściem.

Działalność apostolska to wspólna sprawa całych ekip. Ekipa czuje się odpowiedzialna za postawę i pracę apostolską innych małżeństw tej grupy, za ich sukcesy i niepowodzenia. Poszczególne pary małżeńskie w atmosferze modlitwy same rozeznają oraz szukają rady u innych, jaką pracę apostolską powinny podjąć.

Małżeństwa END chcą wszędzie być misjonarzami Chrystusa, chcą dokonywać odrodzenia chrześcijaństwa w świecie (zwłaszcza realizując wizję rodziny chrześcijańskiej), oddani Kościołowi chcą być zawsze przygotowani, aby odpowiedzieć na apel swojego biskupa i swoich kapłanów, chcą być kompetentni w działaniu, oraz pragną, by ich apostolstwo było współpracą w dziele Bożym i służbą bliźnim.

Papież Paweł VI, w wyżej wspomnianym już przemówieniu, zwrócił uwagę małżeństwom END na to, że wybitną formą apostolskiej misji rodziny jest gościnność: "W naszych czasach, tak ciężkich dla wielu, jest łaską, gdy nas przyjmą do tego małego Kościoła " według wyrażenia św. Jana Chryzostoma " że wejdziemy w jego serdeczność, odkryjemy jego macierzyństwo, doznamy jego miłosierdzia. Wówczas tak bardzo się sprawdza to, że rodzina chrześcijańska jest uśmiechniętym i słodkim obliczem Kościoła" 4). A dalej, że apostolat, jaki ma pełnić rodzina, nie do zastąpienia przez innych, to formacja narzeczonych, pomoc młodym małżeństwom i niesienie pomocy rodzinom w nieszczęściu.

Ekipy są szczególnie powierzone opiece Matki Najświętszej. Uczestnicy podkreślają swoje przekonanie, że najlepszym przewodnikiem na drodze do Boga jest Ta, która "zajmuje pierwsze miejsce wśród pokornych i ubogich Pana, którzy z ufnością oczekują od Niego zbawienia i dostępują go" (Lumen Gentium, 55).

Dorota Franków

Wykorzystana literatura: Statuts Canoniques des END [archiwum RDK w Krakowie]; "Domowy Kościół. Informacje", bmr; Paweł VI, Rodzina szkołą świętości, bmr, tekst francuski w L?Osservatore Romano z dnia 4-5 maja 1970 r.; Przemówienie Ojca Świętego Jana Pawła II do END, w: List do wspólnot rodzinnych ?Domowy Kościół? nr 22/1979; Ks. Marian Kaszowski, Metoda Equipes Notre Dame, w: Odnowa życia rodzinnego, Otwock-Świder 1994; Charte des END [archiwum RDK w Krakowie]; Miesięczny krąg rodzinny, w: ?Domowy Kościół? nr 6; Para odpowiedzialna i kapłan w kręgu rodzinnym, w: ?Domowy Kościół? nr 9/1977; Maria i Ludwik d?Amonville, Sesja na temat duchowości małżeńskiej odbyta w ramach rzymskiej oazy rodzin, w: ?Domowy Kościół? nr 21/1979; Ks. Henri Caffarel, Para małżeńska świadectwem Boga żywego, w: ?Kościół Domowy. Drugi rok pracy?, Światło-Życie 1996.

1) Paweł VI, Rodzina szkołą świętości nr 13, bmr; tekst francuski w L?Osservatore Romano z dnia 4-5 maja 1970 r.
2) Przemówienie Ojca Świętego Jana Pawła II do END, w: List do wspólnot rodzinnych ?Domowy Kościół? nr 22/1979, s. 27.
3) Paweł VI, Rodzina szkołą świętości nr 14, bmr.
4) Paweł VI, Rodzina szkołą świętości nr 12, bmr.